NETWORK PROTOKOLLERİ
NETWORK PROTOKOLLERİ
Ders
sonunda yapabilecekleriniz:
-Protokol
kavramını açıklamak.
-Protokol
türlerini tanımlamak.
-Windows
2000 uyumlu protokolleri tanımlamak.
I. PROTOKOL NEDİR?
Protokoller
iletişimin kurallarıdır. Bir network'teki iletişim
kuralları protokoller tarafından düzenlenir. Diğer bir deyişle bilgisayarlar
aynı ya da uyumlu protokolleri kullanıyorlarsa
birbirleriyle iletişim kurabilirler.
Çok
sayıda protokol vardır. Ancak her birinin değişik amaçları vardır. OSI modeline
göre veri iletiminde birçok protokol birlikte çalışır. Bu bileşime protokol
kümesi (protocol stack)
denir. Böylece bir protokol kümesinde farklı protokoller bulunabilir.
OSI
katmanı protokolün fonksiyonunu da belirler. Örneğin bir protokol fiziksel katmanda çalışıyorsa onun
görevi verinin kablo ile iki network kartı arasında
iletimidir.
NOT:
OSI ve katmanları hakkında daha fazla bilgi için önceki haftalara ve diğer Network sitemizdeki diğer network
kurslarına bakınız.
A. STANDART PROTOKOL
KÜMELERİ (STACKS)
Network dünyasında belli protokol kümeleri standart hale
gelmiştir. Bunlar:
OSI
protokol kümesi:
-IBM
System Network Architecture (SNA)
-Digital DECnet
-Novell Netware
-Apple AppleTalk
-TCP/IP
B. PROTOKOL TÜRLERİ
Protokollerin
türleri değişik şekillerde tanımlanabilir: Açık protokoller ve firmaya bağlı
olan protokoller olmak üzere. Açık
protokoller TCP/IP gibi herhangi bir firma tarafından değil de geniş
toplulukların oluşturdukları komiteler tarafından yönetilirler. Bu protokoller
diğer protokollerle uyumlu çalışırlar. Firma protokolleri ise bir firma
tarafından özellikle kendi işletim sistemi ve ürünleri için tasarlanmış
protokollerdir. Örneğin Novell'in IPX/SXP ve Banyan firmasını protokolleri bu sınıfa girer.
C. OSI MODELİ VE PROTOKOL
KÜMELERİ
OSI
modeli daha önceki derslerde de öğrendiğimiz gibi katmanlı bir iletişim
modelini kullanmaktadır. Gerçekte katmanlara ayrılmış bir dizi protokol networkü gerçekleştirir. Katmanlara ayrılmış protokollere
ise protokol kümesi denir. Küme içindeki protokoller iletişimdeki paketleme,
gönderme ve alma gibi işlemleri yerine getirirler.
ŞEKİL
6.1: OSI MODELİ PROTOKOL KÜMELERİ
Uygulama
kümesinde uygulamadan-uygulamaya verilerin iletimini sağlar. Örneğin SMTP
protokolü. Gönderme kümesinde ise bilgisayarlar arasındaki iletişim oturumunu
başlatır ve güvenilir bir şekilde verilerin gönderilmesine zemin hazırlar.
Network kümesinde ise bağlantı servislerini oluşturur. Bu
protokoller adresleme ve yönlendirme (routing)
bilgilerini işlerler.
Protokollerin
görevi iki bilgisayar arasındaki iletişim kurallarını düzenlemek ve verilerin
gönderilmesini sağlamaktır. Bu anlamda OSI modeli içindeki yedi katmandaki
görevleri yerine getirmek için gereken protokoller katmanı üç bölümden oluşur:
-Application (uygulama)
-Transport (gönderme)
-Network
Application protokolleri OSI Application
katmanında çalışır. Bu protokol uygulamadan-uygulamaya verilerin iletimini
sağlar. Örneğin SMTP protokolü. Bu alanda yaygın olarak kullanılan protokoller
şunlardır:
NOT:
Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve
kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu dokümanlar ticari amaçlı olarak
kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com
adresine bakınız.
Uygulama
Protokolleri:
-APPC
(Advanced Program-to-Program
Communication).
-FTAM
(File Transfer and Management).
-X.400
(e-mail için CCITT protokolü).
-X.500
(dosya ve dizin servisi için CCITT protokolü)
-SMTP
(Simple Mail Transfer Protocol)
Internet'de kullanılan bir e-mail protokolü.
-FTP
(File Transfer Protocol): Internet'de
kullanılan bir protokol.
-SNMP
(Simple Network Management Protocol) Network'ü izlemek için bir protokol.
-Telnet:
Internet'de erişim ve işlem için bir protokol.
-Microsoft
SMB (Server Message Block):
İstemci arabirimi.
-NCP
(Novell Core Protocol): İstemci arabirimi.
-AppleTalk ve Apple Share: Apple'in network protokolü kümesi.
-AFB
(AppleTalk Filing Protocol): Uzak dosya erişimi için Apple'ın
bir protokolü.
-DAP
(Data Access Protocol): DECnet
erişim protokolü.
Gönderme
(iletme) Protokolleri:
Gönderme
protokolleri ise bilgisayarlar arasındaki iletişim oturumunu başlatır ve
güvenilir bir şekilde verilerin gönderilmesine zemin hazırlar. Yaygın
kullanılan veri gönderim protokolü TCP'dir. Yaygın kullanılan iletim
protokolleri şunlardır:
-TCP
-SPX
(IPX/SPX)
-NWlink (Novell'in IPX/SPX
protokolünün Microsoft tarafından geliştirilmişi)
-NetBEUI
-ATP
Network Protokolleri:
Network protokolleri ise bağlantı servislerini oluşturur.
Bu protokoller adresleme ve yönlendirme (routing)
bilgilerini işlerler. Bu protokoller ayrıca Ethernet ve Token
Ring olmak üzere network ortamlarında iletişimin
kurallarını da tanımlarlar. Yaygın olarak kullanılan network
protokolleri şunlardır:
-IP
(Internet Protocol)
-IPX
(Internetwork Packet
Exchange)
-NWLink
-NetBEUI
-DDP
(Datagram Delivery Protocol)
D. YÖNLENDİRİLEBİR
(ROUTABLE) VE YÖNLENDİRİLEMEZ (NON-ROUTABLE) PROTOKOLLER
1980'li
yıllarda LAN'lar daha küçüktü ve bir segment (network kablosu) ile network oluşturmak mümkündü. Ancak günümüzde LAN'lar diğer LAN'larla iletişim
kurmaktadırlar.
Bu
durumda birden çok networkü birbirine bağlayacak ve
farklı network'lerle iletişim kurabilecek
protokollere gereksinim duyulmuştur. İşte bu durumda routable
ve nonroutable protokoller ortaya çıkmıştır.
Örneğin
TCP/IP protokolü routable protokoldür ve bu
özelliğiyle LAN'larda ve LAN, WAN networklerinde
kullanılır.
E. YAYGIN KULLANILAN
PROTOKOLLER
Çok
sayıda protokol vardır. Bunları bir çoğu Windows 2000 tarafından da
desteklenmektedir:
Windows
2000 ile desteklenen protokoller:
-Transmission Control Protocol/Internet Protocol
(TCP/IP)
-Asynchronous Transfer Mode (ATM)
-NetWare Internetwork Packet Exchange/Sequenced Packet Exchange (IPX/SPX)
-NetBIOS Enhanced User Interface (NetBEUI)
-AppleTalk
-Data
Link Control (DLC)
-Infrared Data Association (IrDA)
Protokolleri,
diğer bir sınıflamayla; LAN (Local Area Networks), WAN (Wide Area Network), Dial-Up ve VPN olmak üzere RAS (Remote Access Protocols-Uzaktan
Erişim Protokolleri) protokolleri olarak gruplamak mümkündür:
TCP/IP
TCP/IP
(Transmission Control Protocol/Internet Protocol)
endüstri standardı olan bir iletişim protokolüdür. TCP/IP, yerel networkler (LAN) ve geniş alan networkleri
(WAN) için geliştirilmiştir. Standart olarak routable
(yöneltilebilir) olan TCP/IP protokolü, özellikle Internet ve Intranet
ortamlarının temelidir.
TCP/IP'nin
bazı tasarım özellikleri:
-Hata
düzeltme olanakları.
-Alt
networklere (subnet)
bağlanma.
-Belli
bir sahibi olmaması.
-Minimum
veri kullanımı.
NWLink
NWLink, Microsoft-uyumlu IPX/SPX protokolüdür. Sadece NWLink ile Windows 2000 bilgisayarların NetWare
server üzerindeki dosyalara ve yazıcılara ulaşması mümkün değildir. Bu durumda
sadece client/server uygulamalar çalıştırılır.
Dosyalara ve yazıcılara erişmek için bir redirector'ın
da yüklenmesi gerekir. Bu düzenleme Client Service for NetWare ile yapılır. Windows
2000 Server üzerinde de Gateway Service for NetWare servisi vardır.
NetBEUI
NetBEUI (NetBIOS Extended User Interface)
küçük LAN networkleri için geliştirilmiştir. Windows
3.11 ve Windows 9x gibi ortamlar için idealdir. Routable
(yönlendirilebilir) olmadığı için büyük network
altyapılarında kullanılmamaktadır.
AppleTalk
AppleTalk protokolü Apple Computer Corporation tarafından
geliştirilmiştir. AppleTalk, Macintosh
bilgisayarlarla iletişim kurmak için kullanılır. AppleTalk
ile Windows 2000, router ve dial-up server olabilir. Ayrıca dosya ve yazıcı desteği sağlar.
DLC
Data
Link Control (DLC) IBM mainframe
bilgisayarları ile iletişim için geliştirilmiştir. DLC protokolü PC'ler
ardındaki veri iletişimi için geliştirilmemiştir. Bunun yanı sıra ağa doğrudan
bağlı olan Hewlett-Packard
yazıcıları için de DLC protokolü kullanılır.
IrDA
Infrared Data Association (IrDA) yüksek hızlı kablosuz infrared
protokolüdür. IrDA değişik aygıtların iletişim
kurmasını sağlar. Kameralar, yazıcılar, bilgisayarlar iletişim için bu
teknolojiyi kullanabilirler.
Diğer Protokoller
ATM
Asynchronous Transfer Mode (ATM)
protokolü bağlantı temelli (connection-oriented) çalışan bir protokoldür. Özellikle ses, video ve
veri iletişimi için kullanılır. ATM,
verileri sabit uzunluklu hücreler halinde taşıyan yüksek hızlı bir network teknolojisidir.
RAS Protokolleri:
SLIP
İstemcilerin
modem aracılığıyla bir RAS Server'a bağlanmasını sağlar. Kısıtlamalarından
doyalı PPP protokolü kullanılır.
PPP
İstemcilerin
modem aracılığıyla bir RAS Server'a bağlanmasını sağlar. SLIP protokolünün
gelişmiş şeklidir denilebilir. PPP ile Windows 2000 bilgisayarları uzak networklere bağlanabilirler.
PPTP
PPTP
istemci ile PPTP sunucu arasında şifrelenmiş veri iletimini sağlayan bir
protokoldür. Bu işleme "tunnelling" denir.
L2TP
Aynı
PPTP gibi istemci ile PPTP sunucu arasında şifrelenmiş veri iletimini sağlayan
bir protokoldür. Bu Ancak L2TP protokolünde şifreleme olarak IPSec adı verilen şifreleme teknolojisi de kullanılabilir.
IPSec
TCP/IP
iletişiminde verilerin şifrelenerek gönderildiği bir tekniktir. IPSec, Windows 2000 networklerinin
Internet ve Intranet ortamlarındaki güvenliğini
oluşturmaktadır. Ayrıca PPTP ve L2TP gibi VPN (Virtual
Private Networks) protokolleri de IPSec
ile şifrelenerek güvenli hale gelirler.
UYGULAMA
Bir
Windows 2000 yüklü bilgisayarın network özelliklerini
inceleyin.
1.
Masaüstünde My Network Places'i sağ tıklayın, ardından Properties'i
tıklayın.
2.
Local Area Network'ü sağ tıklayın, ardından Properties'i
tıklayın.
3.
Local Area Network iletişim kutusunda; kullanılan servis ve
protokolleri inceleyin.
4.
TCP/IP protokolünü seçin ve Properties düğmesini
tıklayın.
IP
adresinin nasıl elde edildiğine bakın:
5.
TCP/IP Properties iletişim kutusunda; "obtain IP adress automatically" ya da "use falloving IP address" seçeneğinin hangisinin seçili olduğuna bakın.
6.
Advanced düğmesini tıklayın. Buradaki seçeneklere
bakın.
7.
Start/Run'da cmd yazın.
Komut ortamından Ipconfig /all
komutunu uygulayın.
GÖZDEN GEÇİRME
1.
Protokol kümesi (protocol stack)
nedir? Uygulama protokol kümesine kullanılan bir protokole örnek verin.
2.
Hızlı bir video transferi için hangi protokolü seçerdiniz?
3.
Küçük bir Windows workgroup (çalışma grubu) kurmak
için hangi protokolü seçerdiniz. Nedeni?
4.
Routable (yönlendirilebilir) protokol nedir?
5.
Windows 2000 hangi protokolleri destekler?
Yorumlar
Yorum Gönder